Spektakel aan de hemel door komeet NEOWISE

Vanaf vandaag ,vrijdag 10 juli tot woensdag 29 juli, moet het mogelijk zijn om hem met het blote oog te zien, de heldere bol met staart, oftewel de komeet NEOWISE. Deze komeet staat dan aan de hemel in de buurt van het sterrenbeeld Grote Beer. Dit zien is slechts een eenmalige mogelijkheid. De tweede keer dat de komeet zichtbaar zal zijn, is over bijna 6800 jaar.

Wil je de komeet op zijn helderst zien, dan lukt dit het best tussen 10 en 15 juli en wel tussen middernacht en 2 uur in de ochtend. Richt je focus dan op het sterrenbeeld Grote Beer in het noordwesten. Kijk je een aantal nachten achtereen, dan zul je zien dat hij elke nacht een stukje hoger klimt. De helderheid neemt na de 15e juli steeds weer wat af omdat hij op weg is naar het buitengebied van ons zonnestelsel en na de 29ste heb je een goede verrekijker of telescoop nodig, omdat hij vanaf dan niet meer met het blote oog waarneembaar is. Wil je precies weten op welk moment de komeet het beste zichtbaar is; kijk dan op: www.hemel.waarnemen.com/2020-07_C-2020_F3_NEOWISE

C/2020 F3
Kometen, een brok ijs, gas en stof, en door wetenschappers soms ook wel vuile sneeuwbal genoemd, zijn een overblijfsel uit de ‘oertijd’ van ons zonnestelsel. Deze komeet NEOWISE, ook bekend onder de naam C/2020 F3, is nog maar kort geleden ontdekt; op 27 maart 2020. Toen werd de warmte die op dit moment vrijkomt van de komeet opgepikt door de NASA infrarood ruimtetelescoop Neowise. NEOWISE behoort tot een langperiodieke komeet, dit zijn kometen met een omloopbaan om de zon van meer dan 200 jaar. In het geval van NEOWISE zelfs met een omloopbaan van 6.766 jaar waarmee hij eigenlijk ook een niet-periodieke komeet is, omdat wij hem maar een keer zullen aanschouwen en generaties na ons helemaal niet. Dat duidt de C in zijn eigenlijke naam C/2020 F3 ook aan. Dit staat voor niet-periodiek. De cijfers 2020 spreken voor zich als jaar van ontdekking, de F staat voor de tweede helft van de maand maart de 3 betekent dat het de derde ontdekte komeet is in de tweede helft van die maand.

Een komeet moet overigens niet verward worden met een vallende ster, oftewel een meteoor. Een komeet draait in een baan om de zon, een meteoor is een lichteffect dat zichtbaar is als een klein ruimtesteentje (weggeslingerd uit de staart van een komeet) de dampkring binnendringt. Door de wrijvingswarmte verdampt dit steentje en beginnen luchtmoleculen in het begin van de dampkring te gloeien. Een meteoor zien we dan ook niet op grote hoogte, maar op een afstand van ongeveer 100 kilometer, daar waar de dampkring eindigt en de ruimte begint.

Coma
De meeste tijd is een komeet hard bevroren, maar als hij dichter bij de zon komt (dichter dan 500 miljoen kilometer), zoals nu bij NEOWISE het geval is, dan verdampt er iets van zijn buitenste laag en komen er gas en stof vrij. Door dit vrijkomen, ontwikkelt de komeet de herkenbare staart, coma genoemd, die mede door de zonnewind altijd van de zon afgericht is. De staart van een komeet kan ontzettend lang worden, soms wel honderd miljoen kilometer.

Op 3 juli 2020 passeerde NEOWISE dus voor de eerste en waarschijnlijk enige keer de zon. Dit deed hij op een afstand van slechts 0,29 AE (43.384.000 km). Hij bevond zich toen 1,15 AE (1.720.400 km) van de aarde. AE staat voor Astronomische Eenheid en is de afstandsmaat die wordt gebruikt voor de afstanden binnen ons zonnestelsel. 1AE is de (gemiddelde) afstand tussen de zon en de aarde en is 149,6 miljoen kilometer.

Een slag om de arm
Los van het feit dat de komeet inmiddels met het blote oog goed waarneembaar is, als er geen bewolking is, moet er toch nog een slag om de arm gehouden worden wat betreft de gedraging van de komeet. Het afgelopen jaar waren er al twee kometen, die naar het zich ging aanzien voor spektakel aan de hemel gingen zorgen. Echter bij beide liep het anders. Zo viel komeet C/2019 Y4 – Atlas – op 12 april 2020 voortijdig uit elkaar door het sublimeren van de bevroren gassen en nam de helderheid van komeet C/2020 F8 – Swan – ineens zo af dat hij niet meer zichtbaar bleef. Dit kwam waarschijnlijk omdat hij al zijn kruit al voortijdig verschoten had en zijn staart uitgedoofd was. NEOWISE is net als Atlas en Swan een pas ontdekte komeet en we weten gewoon niet precies wat er gaat gebeuren. Tot nu toe ziet het er echter allemaal nog zeer veelbelovend uit.

De foto van NEOWISE is genomen op 7 juli 2020, 4.29 AM in Landers, California USA.
Spectaculaire timelapse opnames van NEOWISE zijn te vinden op YouTube.