Een dag uit het leven van… ‘een ADHD’er’ (deel 2)

NB: Dit interview/artikel is geschreven vanuit het oogpunt van Leonie zelf. Dit is het tweede deel van een tweedelig interview.

Leonie in het kort
Ik ben Leonie, een dame van 30 jaar die in een flat woont. Ik woon daar samen met mijn drie katten. Ik zie mijzelf als een creatieve duizendpoot. Voor al die duizend poten is er van alles te doen in mijn huis, villa kakelbont genoemd. Eigenlijk heb ik te veel (creatieve) hobby’s. O ja, ik heb natuurlijk ADHD. Vandaar ook dit interview.

Zijn er handvatten om te kunnen omgaan met ADHD? Zoals een dieet?
Ik let zelf niet op mijn voeding, want ik vind dat erg ver gaan. Het kan namelijk wel twee jaar duren voordat je weet van welke voedingsstoffen je last hebt. Het is echt een heel streng dieet en dat vind ik persoonlijk te ver gaan. Dan denk ik aan kwaliteit voor kwantiteit. Dus ik slik liever troep (op medicatiegebied) die mijn leven verkort zodat ik nog wel in staat ben om spontaan dingen te doen en niet op mijn voeding hoef te letten. In plaats van dat ik altijd op mijn voeding moet letten en alles moet afwegen enzo..
Wat goed werkt, werkt per persoon verschillend. Voor mij werkt een verzwaringsdeken echt heel goed. En mijn drukvest. Je hebt ook een verzwaringsvest, wat in principe hetzelfde is als een verzwaringsdeken. Maar een verzwaringsvest kun je niet een hele dag aan. Een drukvest kun je zelf oppompen en kun je de hele dag aan. Je kunt makkelijk in gewicht wisselen en kunt dus op elk moment het vest oppompen of leeg laten lopen, wat je op dat moment nodig hebt. Door de druk voelt het alsof je een stevige knuffel krijgt. Dan ervaar je minder prikkels. Het helpt voor lichamelijke en geestelijke onrust, maar voor mij voornamelijk voor de lichamelijke onrust. Ik heb het meest aan de verzwaringsdeken, omdat je daar helemaal onder ligt. Maar die sleep je nou eenmaal niet mee als je boodschappen gaat doen, haha.
Verder zou ik adviseren om een dagplanning te maken, een zo’n prikkelarme mogelijke omgeving te hebben en gebruik te maken van keuzemogelijkheden. Als het goed gaat kan ik prima zelf uit dingen kiezen. Dan weet ik wat ik wil en ga ik dat gewoon doen. Maar zoals al eerder benoemd, verzuip ik meestal in mijn eigen ideeën. Dan zie ik op mijn planning drie keuzes en kies ik daar één uit. Dat helpt, want dan wordt het weer rustig in mijn hoofd.
Wat ik het laatste jaar heb geleerd en ook steeds meer teruglees, is dat het ook belangrijk is dat je kenbaar maakt in je omgeving en op je werkplek dat je ADHD hebt. Er wordt in onze maatschappij heel veel van je verwacht en je moet heel veel. Soms lukt dat iemand met ADHD gewoon niet, of duurt het wat langer. Dat wat er van je verlangt wordt, kun je niet volbrengen. En daar kun je dan heel verdrietig van worden of denken ‘Waarom kan ik dat niet?’ Of dat gevoel krijgen dat het aan jou ligt, maar het ligt niet aan jou! Er gaat iets mis in je hoofd en daar ben je mee geboren. Het is dus praktisch onmogelijk voor je. Als je dat deelt met anderen en er open over bent, kunnen anderen de verwachtingen ook bijstellen. Dan ervaar je minder faalmomenten. Ik moest van één van mijn begeleiders altijd zeggen: ‘Dat lukt me niet zo goed’, in plaats van ‘Dat kan ik niet’. Maar dat vind ik geromantiseerd. Want sommige dingen kan ik gewoon simpelweg niet door mijn ADHD! Je kunt bijvoorbeeld niet van mij verwachten dat ik drie uur lang ga vergaderen en dan stil moet zitten, goed moet luisteren, goed mee moet doen en ook nog alles mee moet krijgen. Dat lukt me gewoon niet. Daar kun je wel doekjes omwinden, maar het is gewoon zo. En hoe meer je bezig bent met: wat wordt er van mij verwacht? Hoe minder goed het gaat. Een beetje dat principe: ‘Je mag niet aan een roze olifant denken.’

Heb je tips voor mensen die iemand met ADHD in hun omgeving hebben?
Ja, verdiep je in ADHD. En vraag wat het voor diegene betekent, wat diegene lastig vindt door zijn/haar ADHD. Pas je verwachtingen ook aan als dit kan. Dan voorkom je faalmomenten en verminder je het gevoel van lage eigenwaarde. Vraag ook wat iemand nodig heeft in sommige gevallen. Ik vind het namelijk erg fijn als mensen aangeven dat ik zelf een keuze mag maken, maar soms lukt me dat niet en heb ik er baat bij als iemand anders een keuze voor mij maakt. En probeer structuur te bieden waar dit kan. O ja, en probeer niet te veel mee te gaan in de impulsiviteit. Het is fijn als anderen daar even bij stil staan en bijvoorbeeld zeggen: ‘Ho, ho. Laten we het er eerst even over hebben. Is dat wel zo’n goed idee?’

Levert je impulsiviteit problemen op?
Ja. Op dat moment lijkt het namelijk allemaal erg leuk, maar als ADHD’er denk je niet (althans, ik niet) echt goed na over de lange termijn gevolgen. Als ik bijvoorbeeld nu bedenk dat ik een paard wil kopen, dan doe ik dat. En dan bedenk ik me niet dat ik dan misschien aan het einde van de maand geen geld meer heb om boodschappen te doen. Het heeft me ook in veel leuke situaties gebracht hoor. Zoals dat iemand dan bedenkt dat diegene een spelletjesverzameling wil en we vijf minuten later in de auto zitten op weg naar de kringloop en terugkomen met weet ik hoeveel bordspellen. Dat zijn de leuke, onvoorspelbare momenten van mijn ADHD die ik koester. Maar het brengt ook veel problemen met zich mee. Daarnaast zijn mensen met ADHD ook nog eens gevoeliger voor verslavingen. Dat in combinatie met de impulsiviteit is echt geen goede combinatie. En ik spreek uit ervaring als ik zeg dat impulsiviteit niet erg bevorderlijk is voor je financiële situatie. Daarom heb ik nu ook bewind aangevraagd. Ook als ik een goed overzicht zou hebben van mijn uitgaven en inkomsten, dan nog zou ik problemen krijgen met geld. Het is trouwens niet zo dat ik elke keer een paard koop hoor, haha. Het zijn vaak heel veel kleine dingetjes. Als ik bijvoorbeeld een nieuwe hobby zie die me erg leuk lijkt, dan ga ik dat direct kopen. En dan moet ik ook meteen alles ervan hebben. Dan bedenk ik niet dat het verstandig is om eerst te kijken of die hobby wel echt iets voor me is en bijvoorbeeld naar een goedkope winkel te gaan. Mede daarom woon ik ook in het magazijn van de Pipoos. Maar het feit dat ik bewind heb aangevraagd is vooral dat ik mijn financiën niet kan overzien. En daar ervaar ik zoveel onrust, chaos en stress door dat ik dat niet meer wil. Ik wil zelf bewind omdat ik daar rustiger van word.

Had je dingen anders willen doen als je bijvoorbeeld eerder had geweten dat je ADHD hebt?
Ja, echt wel. Ik had wel gewild dat ik eerder gediagnosticeerd werd, als kind zijnde al. Niet dat ik per se toen al met medicatie wilde starten, maar wel dat er oog voor was. En misschien een vorm van begeleiding of zoiets. Ik was altijd de dromer en afwezig. Tegelijkertijd had ik de grootste fantasie en het beste schrijf- en leestalent. Maar ook daar verloor ik mijzelf in. Ik denk dat het voor mij goed was geweest als ik er op de middelbare school al achter was gekomen. Ik ben begonnen op het havo/vwo, maar na het 2e jaar hebben mijn ouders er op advies van mijn mentor voor gekozen om mij terug te plaatsen naar vmbo-tl. Achteraf een domme fout, want ik had geen enkele uitdaging en het was veel te makkelijk voor mij. Als ik toen al had geweten dat ik ADHD heb, waren er misschien wel andere mogelijkheden. Zoals een apart plekje in de klas met minder prikkels en minder afleiding, zodat ik wel mijn havo/vwo diploma had kunnen halen. Uiteindelijk heb ik eigenlijk altijd onder mijn niveau geleerd. Pas toen ik startte aan het hbo in Utrecht was ik echt op mijn plek. Ik heb toen in een heel bewogen jaar waarin veel is gebeurd, toch in één jaar mijn propedeuse gehaald. Toen dacht ik echt; zie je wel, ik kan het wel. Na dat eerste jaar ging ik op mijzelf wonen en vielen de kaders en de richtlijnen die ik bij mijn ouders thuis had weg. En die kaders zelf opzetten, met ADHD, dat is erg moeilijk. Tot op heden is me dat eigenlijk nog niet gelukt. Door het op mijzelf gaan wonen is ook die studie in het honderd gevallen. Uiteindelijk heb ik veel onafgemaakte diploma’s en de diploma’s die ik wel heb, zijn eigenlijk onder mijn niveau. Dat had ik graag anders gezien.

Is er verder nog iets wat je kwijt wil?
ADHD is niet alleen kommer en kwel. Ik kan oprecht zeggen dat mijn leven nooit saai is. Mijn leven staat vaak op zijn kop, maar is nooit saai. Er gebeurt elke dag wel wat.

Notitie van de auteur.
• Er wordt geschat dat zo’n 2,1% van de volwassenen tussen de 18 en 44 jaar in Nederland ADHD heeft. (Tuithof M, 2010).
• ADHD komt vaker voor (of wordt vaker gediagnosticeerd) bij mannen dan bij vrouwen. (Tuithof M, 2010).
• Bij 72% van de mensen die in hun kindertijd gediagnosticeerd waren met ADHD, was er ook in de volwassenheid nog sprake van ADHD ( (Tuithof M, 2010).
• Methylfenidaat (beter bekend onder de merknaam Ritalin) is het meest voorgeschreven medicijn voor ADHD.
• Leonie schrijft haar eigen blog die je kunt vinden op www.zondagsdochter.com

1. Tuithof M, ten Have M, van Dorsselaer S, de Graaf R. ADHD, gedragsstoornissen en antisociale persoonlijkheidsstoornis. Vóórkomen en gevolgen in de algemene bevolking: resultaten van NEMESIS-2. Utrecht: Trimbos-instituut; 2010.