De ziekte van Lyme en tekenbeten

Deze week – van 22 juni t/m 26 juni – is het de week van de teek. De week waarin extra aandacht gevraagd wordt te controleren op de aanwezigheid van teken op het lichaam, nadat we buiten in een groene omgeving zijn geweest. Dit om een eventuele besmetting met de Borrelia Burgdorferi bacterie te voorkomen. Die Borrelia besmetting wordt veroorzaakt door een speciaal type teek, een schapenteek. Een klein spinachtig insect met acht zwarte pootjes.

Per jaar worden er alleen al in Nederland meer dan 1,3 miljoen tekenbeten geregistreerd. De meeste in Noordoost Nederland. Met name in de maanden juni en juli vindt er een heuse ‘tekenbeetpiek’ plaats, maar teken zijn er eigenlijk altijd als de temperatuur maar boven nul is. Ze houden zich vooral op in bossen met varens en lange grassen als bodembedekkers. Anders dan wat vaak gezegd wordt, zitten ze niet in die bomen en laten ze zich niet naar beneden vallen, het zijn juist de bodembedekkers waarin ze zich schuilhouden. Dit doen ze omdat ze zich normaliter voeden met het bloed van kleine (knaag)dieren en vogels. Dat ze zich vastbijten in mensen is eigenlijk een vergissing, omdat ze bloed ruiken en hierop afgaan. Mensen horen eigenlijk niet thuis in die bodembedekkers en een teek bemerkt het verschil niet. Dat vastbijten kan trouwens alleen maar op de blote huid. Is deze goed bedekt of ingesmeerd met DEET – een vies ruikende bloedgeurmaskeerder- dan is de kans op een beet al een heel stuk minder.

We zien echter dat er, ondanks alle aandacht en maatregelen, nog steeds heel veel mensen door teken gebeten worden. Ben je gebeten, dan is het belangrijk om de teek binnen 24 uur te verwijderen, voordat hij kans heeft gekregen de Borrelia besmetting over te dragen. Dit moet wel gebeuren met een speciale tekenverwijderaar en niet met bijvoorbeeld de nagels. Nagels kunnen een teek kapot trekken, waarna de bacterie alsnog via kapotte ingewanden in het bloed terecht kan komen.

Pijnloos
Ondanks die scherpe tanden van de schapenteek en het feit dat hij zich zeer stevig vast kan bijten, wordt een tekenbeet over het algemeen niet gevoeld. Zonder zelfcontrole kom je er dan ook meestal niet achter dat je daadwerkelijk gebeten bent. In de helft van de gevallen ontstaat enige tijd later – en dit kan wel drie maanden zijn – een rode vlek, soms met een opvallende kring. Zo’n vlek, erythema migrans genoemd, is het enige duidelijke teken van een besmetting. Krijg je die vlek niet, maar heb je wel een reeks van onduidelijke klachten, zoals griep, koorts, hoofdpijn, pijn in de gewrichten, hartkloppingen, duizeligheid, dubbelzien en/of pijnscheuten in armen of benen, dan kan de diagnose alleen ‘klinisch’ worden gesteld. Hiermee wordt bedoeld dat een besmetting op basis van symptomen, het verhaal van de patiënt, testen een aanvullend onderzoek, naar alle waarschijnlijkheid wijst op de ziekte van Lyme. Dit omdat de symptomen op zich bij veel andere ziektebeelden kunnen horen.

Antibiotica
De enige behandeling van de ziekte van Lyme is een antibioticakuur. Dit omdat het hier gaat om een bacterie. Hoe eerder er met die kuur wordt begonnen, hoe meer kans er bestaat dat deze ook daadwerkelijk aanslaat. Per jaar krijgen gemiddeld 2 van de 100 patiënten, die door een teek gebeten zijn, de ziekte van Lyme. Dit zijn er dus meer dan 27.000. Vijf procent hiervan houdt langdurig klachten en een enkeling zelfs blijvende.

Om nu precies te weten waar en wanneer teken in Nederland actief zijn, bestaat de RIVM-app tekenbeet. Deze app is gratis te downloaden in de App Store en in Google Play Store. Met deze app is het mogelijk, ook buiten, zonder internet op te zoeken hoe een teek eruit ziet en hoe je hem snel kunt verwijderen.