Een gedragsdeskundige in een Forensisch Psychiatrisch Kliniek (deel 2)

NB: Dit interview/artikel is geschreven vanuit het oogpunt van Marcella zelf. Dit is het tweede deel van een tweedelig interview.

Marcella in het kort
Ik ben Marcella, 26 jaar en ik werk in een Forensisch Psychiatrisch Kliniek (Verder genoemd als FPK). In deze kliniek verblijven cliënten met een verstandelijke beperking, een psychiatrische achtergrond en een forensische titel. Een forensische titel is een titel die mensen opgelegd krijgen van de rechter. Daarin bepaalt de rechter dat iemand een delict heeft gepleegd, er een risico is op een herhaling van het delict en er sprake is van een psychische stoornis. Dan krijgen cliënten bijvoorbeeld een TBS of een andere maatregel opgelegd.

De nieuwe wet ‘zorg en dwang’
De wet zorg en dwang is de vervanging van de wet ‘bijzondere opname psychiatrische ziekenhuizen’ (BOPZ). Door de nieuwe wet zorg en dwang wordt onvrijwillige zorg op een andere manier vorm gegeven en geëvalueerd. Er zijn nu meer mensen bij dat proces betrokken en daardoor ben je nog bewuster van welke onvrijwillige zorg je inzet en waarom. In de praktijk blijkt dat je daardoor meer alert bent. Ook zijn er nu forensische maatregelen in de wet opgenomen. Voor cliënten met een forensische titel (denk hierbij bijvoorbeeld aan een TBS maatregel) kun je daardoor nu ook andere dingen inzetten zoals het beperken van mediaverkeer. De nieuwe wetgeving levert wel meer administratieve last op.

Cliënten met een TBS maatregel kunnen worden opgenomen in verschillende beveiligingsniveaus, waarbij beveiligingsniveau 4 het zwaarste beveiligingsniveau is. Daarna komt nog niveau 3, 2 en 1. Niveau 4 bevindt zich op het niveau van een Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC). Daar gelden ook de justitieregels. Daar kunnen ook meer beperkingen bij cliënten worden opgelegd. Op het moment dat je spreekt van beveiligingsniveau 3 dan heb je het over een Forensisch Psychiatrisch Kliniek (FPK). Niveau 2 en 1 valt onder de Forensisch Psychiatrische Afdeling (FPA). In een FPC vallen cliënten direct onder een TBS systeem vanuit de rechter. In een FPK vallen cliënten onder de wet zorg en dwang of onder de wet ‘verplichte GGZ’. Binnen de TBS wetgeving mag meer dwang worden uitgeoefend op een cliënt dan binnen de wet zorg en dwang. Ik vind persoonlijk het werken in een FPK uitdagender. Aan de ene kant moet je meer onderbouwen waarom je bepaalde maatregelen inzet, aan de andere kant zorgt dat er ook voor dat je meer naar de individuele cliënt gaat kijken en gaat kijken wat goed voor een cliënt is of wat juist niet.

De invloed van de media
De media laat vooral zien welke cliënten recidiveren (opnieuw in herhaling vallen van hun delict) en welke cliënten zich onttrekken (weglopen). TBS is naar mijn mening een heel werkzaam principe en heeft veel geslaagde kanten. Die kant is echt veel te onderbelicht in de media. De media laat niet zien welke cliënten wel een geslaagde behandeling hebben. Er zijn genoeg cliënten waarbij de kans op herhaling van het delict omlaag gaat en zij op een goede manier terug kunnen keren in de samenleving. Als er iets in de media is geweest over een cliënt die zich heeft onttrokken en een delict heeft gepleegd, ben ik mij wel extra bewust of ik de stukken van mijn eigen cliënten wel goed heb weggezet en of daarin de juiste beoordelingen zijn gemaakt. Op zo’n moment word je daar nog bewuster van. Alles moet goed in een dossier worden weggezet. De inspectie is dan ook extra alert op hoe wij ons werk doen en hoe wij bijvoorbeeld onvrijwillige zorg inzetten.

De studie tot gedragsdeskundige en promotiemogelijkheden
Ik heb over veel richtingen nagedacht. Als kind zijnde wilde ik bijvoorbeeld bij de politie. Ik heb er ook over gedacht om iets met beweging te doen, want ik ben gek op sporten. Ik vind het fijn om mijn energie en spanningen om te kunnen zetten in lichaamsbeweging. Misschien dat ik daar ook nog wel iets in wil doen in de toekomst. Als psycholoog bijvoorbeeld dingen te koppelen met boksen of andere sporten. Daar zie ik nog wel een uitdaging in voor mijzelf.

Ik heb uiteindelijk als basis orthopedagogiek gestudeerd. Als orthopedagoog kun je allerlei soorten werk doen in het werken met mensen. Orthopedagogiek gaat vooral om het kind in het systeem, de omgeving en wat daarin gebeurt. Het is eigenlijk niet per se logisch dat je met de studie orthopedagogiek terecht komt in de forensische psychiatrie. Je ziet vaak dat mensen daarvoor psychologie of zelfs forensische psychologie hebben gestudeerd. Ik heb daarin de keuze gemaakt dat ik mij vooral wilde richten op het kind en de omgeving en wilde weten hoe die ontwikkeling in elkaar zit. Bij orthopedagogiek kijk je naar interactie tussen mensen en ik vind dat veel gedrag vanuit daar al verklaard kan worden. Als psycholoog kijk je meer naar de mens zelf en de structuur in de mens en kijk je minder naar de interactie met de omgeving.

Voordat ik aan mijn opleiding begon wist ik eigenlijk al dat ik in een forensisch kliniek wilde werken. Toen ik begon aan mijn opleiding tot orthopedagoog heb ik dan ook de keuze gemaakt om binnen de opleiding de forensische tak te volgen, zoals criminologie. Orthopedagogiek richt zich vooral op gedragsproblemen of ontwikkelingsproblemen van mensen. Daarbij wordt gekeken dat zowel de omgeving, als de opvoeding, als de aanleg invloed heeft op de ontwikkeling van iemand. In mindere mate komt de kant van ernstige beperking of zwaar meervoudige problematiek ook wel naar voren in mijn huidige werk, maar dat was niet datgene waar ik mij op wilde richten.

Op dit moment ben ik in opleiding tot GZ psycholoog, waarbij ik straks zelf de lijnen van een behandeling kan uitzetten. Dat is de eerste promovering die ik binnen mijn werk kan maken. Het is een opleiding die na de universiteit gevolgd kan worden. Ik kan ook doorstromen tot klinisch psycholoog of psychotherapeut. Als psychotherapeut heb je echt therapeutische gesprekken met cliënten. Als klinisch psycholoog komt meer het management stuk naar voren. Ik weet eigenlijk niet goed wat ik daarin in de toekomst zou willen. Ik vind het uitdagend om verder te gaan en ben graag in ontwikkeling, maar ik weet niet zeker in welke van deze twee opleidingen, of mogelijk zelfs iets heel anders, mijn volgende uitdaging komt te liggen. Eerst wil ik werkervaring opdoen als GZ psycholoog, daarin hoop ik ook een uitdaging in een volgend werkveld of in hetzelfde werkveld maar met een andere opleiding te gaan vinden.